Từ sử thi biển cả đến tự sự kỹ thuật số: Tiến trình định hình và tái cấu trúc căn tính của Văn học dân tộc Kinh (người Trung Quốc gốc Việt) ở Trung Quốc

Tóm tắt

Bài viết khảo sát tiến trình phát triển của văn học dân tộc Kinh (người Trung Quốc gốc Việt) tại Trung Quốc từ năm 1984 đến nay, dưới ba góc độ: bối cảnh xã hội – văn hóa, xu thế và đặc điểm phát triển, quá trình tái cấu trúc căn tính. Trên cơ sở tiếp cận liên ngành, nghiên cứu làm rõ cách văn học dân tộc Kinh dịch chuyển từ truyền khẩu sang chữ viết và môi trường số hóa, từ diễn ngôn dân gian sang các biểu đạt phê phán và hậu hiện đại. Tác giả tập trung giải quyết năm vấn đề chính: sự vận động thể loại và hình thức biểu đạt, khủng hoảng ngôn ngữ và hiện tượng chuyển mã, đa tầng căn tính trong bối cảnh xuyên biên giới, vai trò của văn học như một cầu nối văn hóa Việt – Trung và sự xuất hiện của các khuynh hướng mới như văn học biển, văn học mạng và đạo đức sinh thái. Thông qua khảo sát hệ thống tác giả, tác phẩm tiêu biểu (Lý Anh Mẫn, Tô Duy Quang, Lý Hải, Tô Tiểu Hạ...), bài viết cho thấy văn học dân tộc Kinh không chỉ phản ánh ký ức cộng đồng mà còn là diễn trường của sự thương lượng bản sắc trong điều kiện toàn cầu hóa, kỹ thuật số và chính sách dân tộc. Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung tư liệu và phương pháp cho lĩnh vực nghiên cứu văn học ít người xuyên biên giới, đồng thời khẳng định khả năng kiến tạo một hình thái diễn ngôn riêng – “ngữ pháp nước mặn” – nơi các yếu tố Hán – Việt – biển – số hóa giao thoa, tạo nên cấu trúc căn tính vừa đa tạp vừa sáng tạo.